دزدیده شدن کشتی ایران‌دیانت و چندی بعد تحریم آمریکا، همچنین کاهش شاخص BDI که میانگین اجاره‌بهای کشتی‌های فله‌بر را نشان می‌دهد، به دلیل برگزاری بازی‌های المپیک و کاهش رشد اقتصاد جهانی در کنار بحران‌های مالی دست به دست هم داد تا حرکت یکی از پربازده‌ترین شرکت‌های اصل 44 با مانع روبه‌رو شود.
سهامداران کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که در صف خرید سهام این شرکت بودند تا همچنان بر میزان سودآوری خود بیفزایند، روز چهارشنبه 30 مردادماه را با خیالی آسوده سپری کردند و هیچ‌گاه کسی از ناحیه دزدان دریایی خلیج عدن احساس خطر نمی‌کرد تا اینکه یکباره خبر دزدیده شدن یک فروند کشتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در ۳۱مردادماه اعلام شد، اگرچه دزدان سومالیایی کار خود را نیمه‌شب 20 آگوست به پایان رسانده بودند. هیجان‌ها روز شنبه دوم شهریور فرو نشانده شد تا دزدان دریایی، کشتی ایران دیانت را به جای امن منتقل و خواست‌های پلید خود را رسما اعلام کنند. این برای اولین بار بود که یک فروند کشتی از ناوگان 91 فروندی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دزدیده می‌شد.
حضور صنعت حمل‌ونقل دریایی در بورس که با ورود کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اولین تجربه‌ها را از یک گروه جدید در بازار به‌وجود آورده بود در مقابل یک اتفاق غیرمترقبه قرار گرفت که در داخل همین صنعت نیز برای اولین بار تجربه می‌شد. از 48 ساعت قبل از دزدیده شدن کشتی ایرانی در سواحل سومالی و خلیج‌عدن، دزدان مسلح دریایی سه کشتی را تصرف کرده بودند. آسوشیتدپرس به‌عنوان اولین خبرگزاری با اعلام خبر دزدیده شدن کشتی ایران متعلق به ناوگان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در سواحل سومالی از قول نوئل چونگ، رئیس دفتر بین‌المللی نظارت بر عملکرد دزدان دریایی اعلام کرد: « دزدان دریایی سومالیایی یک تانکر نفتکش ژاپنی و کشتی باری ایرانی را روز پنجشنبه درخلیج عدن به گروگان گرفتند.»
به گفته وی دزدان پیش از آنکه کشتی ایران را به تصرف در آورند مدت زیادی به آن تیراندازی کردند. اما یک ساعت بعد در همان محل یک تانکر نفتکش ژاپنی با 19 خدمه نیز به تصرف دزدان دریایی درآمد. دفتر بین‌المللی امور دریانوردی بین آوریل و ژوئن سال‌جاری 24 مورد حمله دزدان دریایی را در سومالی و 19 مورد را خلیج عدن در سواحل شمالی این کشور گزارش کرده بود. خلیج عدن دریای سرخ را به اقیانوس هند متصل می‌کند و یکی از شلوغ‌ترین مسیرهای عبور کشتی‌هاست و نزدیک به 20 هزار کشتی در سال از خلیج عدن عبور می‌کنند و البته ناامن‌ترین منطقه برای کشتیرانی نیز همین منطقه است.
کشتیرانی تحریم شد
با دزدیده شدن کشتی ایرانی، مسئولان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه کشتی، محموله و خدمه آن بیمه هستند تا حدودی خیال سهامداران را راحت کردند که حادثه 20 آگوست تاثیر چندانی بر سودآوری شرکت نخواهد داشت. کشتی ایران دیانت در مسیر چین به بندر روتردام هلند در خلیج عدن و در آب‌های بین‌المللی به هنگام عبور مسالمت‌آمیز از آب‌های این منطقه مورد حمله دزدان دریایی قرار گرفت.
کشتی مذکور با 29 خدمه که14 نفر آنها ایرانی و مابقی از ملیت‌های دیگر بودند تنها حامل 42 هزار و 500 تن انواع مواد معدنی و صنعتی بود اما در حالی‌که مسئولان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با مسئولان سازمان بین‌المللی دریانوردی و دیگر مسئولان ذی‌صلاح برای حل دیپلماتیک این حادثه در حال رایزنی بودند یکباره خبرگزاری رویترز عصر دوشنبه یک هفته بعد به نقل از «عبدالقادر موسی یوسف» وزیرکشتیرانی منطقه خودمختار پوتلند اعلام کرد که ۲۸ خدمه کشتی «ایران دیانت» که 23 تن ایرانی، 2 تن روسی، 2نفر پاکستانی و یک نفر نیز سوری هستند به محض پرداخت دو میلیون دلار باج توافق شده به دزدان دریایی آزاد خواهند شد.
موسی یوسف تاکید کرده بود: «بر سر این باج توافق شده است و دزدان دریایی تنها منتظر دریافت پول هستند». این در حالی بود که رویترز در یک اقدام تامل برانگیز از قول این فرد ناشناس مدعی شده بود: «پوتلند 2 هفته پیش از دزدان دریایی خواسته که این کشتی ایرانی را که گفته می‌شود اسلحه به اریتره می‌برد، تحویل دهند.» فرد ادعایی رویترز که وابستگی آن به مراکز جاسوسی انگلیس ثابت شده است گفته بود: «من غذا و انواع کالاها را در این کشتی دیدم اما نمی‌دانم چه چیزی زیر آن پنهان است.»
ادعای خبرگزاری انگلیسی دو روز بعد با اقدام آمریکا همراه شد و این کشور با ادعای اینکه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اسلحه حمل می‌کند از تحریم این شرکت و 18 شرکت زیرمجموعه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران خبر داد. این در حالی بود که هیچ سندی برای چنین ادعایی از سوی مسئولان آمریکایی ارائه نشد و به‌نظر می‌رسد تنها گزارش واهی خبرگزاری انگلیسی رویترز که به نقل از یک فرد ناشناس ارائه شده بود دستمایه تحریم آمریکایی‌ها قرار گرفته است. در همین حال کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران که با دزدیده شدن کشتی خود اقدام به تشکیل یک کمیته واکنش اضطراری کرده بود ادعاهای رویترز و آمریکا را بی‌اساس خوانده و اعلام کرد:« در کشتی مذکور هیچگونه سلاحی به مقصد هیچ کشوری وجود نداشته است.»
به موجب تحریم آمریکا، تمام حساب‌های بانکی و دارایی‌های متعلق به خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی (آی.آر.آی.اس.ال) در آمریکا مسدود شده و دراین راستا، شهروندان آمریکایی نیز از انجام هرگونه امور تجاری با این خطوط و شرکت‌های وابسته به آن در داخل ایران، انگلیس، بلژیک، چین، ایتالیا، مصر، آلمان، مالتا، سنگاپور و کره جنوبی منع شدند. آسوشیتدپرس در این زمینه گزارش داد: «در این تحریم فهرستی از 123 کشتی وابسته به خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از نظر نوع فعالیت، مقدار ظرفیت حمل بار و پرچم شناسایی شده است که درنتیجه به مقام‌های دریایی آمریکایی کمک خواهد کرد کشتی‌های مظنون به حمل اسلحه را متوقف کنند.»
تحریم‌ها بی‌تاثیر است
با اعلام تحریم‌های آمریکا، کشتیرانی اتهامات مطرح شده از سوی آنها را رد کرده و اعلام کرد: «فعالیت این شرکت دقیقاً در چارچوب مقررات و قوانین بین‌المللی بوده و هیچگونه تخطی از قوانین حاکم بر این صنعت در کشتیرانی ایران قابل پذیرش نیست.» این شرکت اعلام کرد:« اسناد صادره از طرف کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران کاملاً مستند به مدارک بوده و به هیچ‌وجه اسناد ساختگی و دستکاری شده که مورد ادعای دولت آمریکاست توسط شرکت معتبری چون کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران صادر نمی‌شود علاوه بر این کلیه مدارک مربوط به محمولات و بار کشتی‌ها نیز به تایید مقامات بندری کشورهایی که کشتی‌های این شرکت در آنها تردد دارند می‌رسد. » در ادامه بیانیه کشتیرانی آمده بود:« تحریم‌های وضع شده از سوی آمریکا تأثیری بر فعالیت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تردد کشتی‌های این شرکت در آب‌ها و بنادر بین‌المللی نخواهد داشت. چرا که این شرکت مراودات خود با آمریکا را مدت‌هاست متوقف کرده و هیچ حساب و یا دفتری نیز در آمریکا ندارد.»
محمد حسین داجمر، بلافاصله بعد از مطرح شدن تحریم‌ها اعلام کرد: «این تحریم‌ها تاثیری بر فعالیت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ندارد.» البته ارائه صورت‌های مالی جدید این شرکت در بورس تنها حاکی از تعدیل سود محقق شده سال مالی منتهی به خرداد ماه 87 بود که از مبلغ 737 ریال قبلی به 931 ریال افزایش یافته و این مبلغ نیز محقق شده بود. در واقع تعدیل 26 درصدی شرکت می‌توانست با واکنش مثبت بازار که چندین هفته منتظر باز شدن نماد شرکت بودند مواجه شود اما بازگشایی نماد حکشتی در روز یکشنبه 31 شهریور ماه نه تنها اقبال سهامداران را به دنبال نداشت بلکه در پایان معاملات این روز کاهش بیش از 14 درصدی قیمت کشتیرانی را رقم زد تا آنجا که قیمت پایانی 531 تومان مشخص شد. شاید یکی از دلایل اصلی این اتفاق عدم‌اعلام تاثیر تحریم‌ها بر سودآوری کشتیرانی بود.
اگرچه برخی از فعالان بازار اعتقاد به تاثیر منفی تحریم بر فعالیت کشتیرانی داشتند اما رادیو بین‌المللی فرانسه در گزارشی اعلام کرد:
« تحریم‌های جدیدی که آمریکا تصمیم گرفته علیه شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران وضع کند، تغییر بزرگ و مهمی در روابط میان این شرکت و شرکت‌های آمریکایی ایجاد نخواهند کرد.» رادیو فرانسه یادآور شد: «در واقع یکی از اهداف این شرکت حمایت از صادرات غیرنفتی است که طی سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. آمریکا درواقع با وضع این تحریم‌ها به‌طور غیرمستقیم تجارت خارجی ایران به ویژه صادرات و واردات را هدف قرار داده است.»
سود تعدیل نشده
در حالی‌که پیش از دزدیده شدن کشتی ایران دیانت و تحریم آمریکا بسیاری بر این اعتقاد بودند که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران توانایی تعدیل سود سال مالی جاری خود را تا حدود 100 تومان دارد اما عدم‌اعلام تعدیل جدید برای EPS شرکت و در کنار آن کاهش شاخص BDI از حدود 9211واحد در 23 ژوئن تا کمتر از 4782 واحد در 23 سپتامبر باعث افت درآمدهای این شرکت و عدم‌توانایی در افزایش سود جدید شد. در این میان یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن اینکه برگزاری بازی‌های المپیک و شروع این مسابقات تاثیر شدیدی برای کاهش شاخص دریای بالتیک داشت تا جایی که از 8 آگوست مصادف با شروع بازی‌های المپیک تا 17 سپتامبر که بازی‌های پارا المپیک تمام شد این شاخص با 2354 واحد افت روبه‌رو شد.
از سوی دیگر کاهش رشد اقتصاد جهانی و بحران‌های مالی چند هفته اخیر نیز در کاهش این شاخص بی‌تاثیر نبوده است. نکته دیگر اینکه پایان بازی‌های المپیک و تلاش آمریکا برای غلبه بر بحران مالی فعلی می‌تواند در آینده با افزایش کرایه‌های حمل همراه باشد؛ اتفاقی که با افزایش شاخص BDI در حال روی دادن است.
اگرچه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نتوانسته پیش‌بینی سود خود را برای سه ماهه اول سال مالی جاری تعدیل کند اما به‌نظر می‌رسد با روند فعلی، تعدیل جدید برای حداقل سه ماهه سوم قابل پیش‌بینی باشد.
